Cảm nghiệm đầu tiên của tuổi già là nhớ thì ít mà quên thì nhiều.
Thế nên con cháu bắt đầu chê mình là "ông già lẩm cẩm!". Rõ ràng cái
người đứng trước mặt mình là người mình gặp hàng ngày, hàng
tuần, mà sao tự nhiên mình quên hẳn tên của họ. Tìm moi óc mãi vẫn
không nhớ ra…
Bà xã vừa ở
trên nhà xuống dưới bếp định lấy cái gì, mà khi tới bếp lại quên bẵng
đi, không biết đến đó làm gì. Đứng một hồi mới nhớ được: “À, thì ra định
xuống bếp lấy cái ly uống nước!”. Rõ ràng tay
đang cầm chùm chìa khóa. Thế mà cứ lồng lộn đi tìm chìa khóa!. Rõ là
mình đã già…
Giới trẻ không
thích người già nói chuyện đâu đâu, vì mình có cái tật nói đi nói lại
một sự kiện tới 3, 4 lần. Vừa nói rồi mà tưởng chưa nói, lặp đi lặp lại,
khiến cho người nghe phát ngán. Mà chính mình
thì không biết như vậy. Ngay trong việc sở. Mỗi khi ai hỏi mình một đề
tài, tôi trả lời ít nhất hai lần để make sure là đối tác hiểu tường
tận. Đồng nghiệp vội trả lời “hiểu rồi ông bạn ạ, đừng lập lại nhiều
lần…”. Ngày xưa lúc còn trẻ, kể chuyện gì thì ngắn
gọn, đâu ra đó. Còn bây giờ, nói vòng vo Tam quốc, nói mãi mà chưa vào
đề, khiến con cái sinh ra bực mình:
- Ba muốn nói gì thì nói toẹt ra đi. Ba nói vòng vo hoài, con chẳng hiểu gì cả!
- Tao là ba mày. Tao nói tiếng Việt chứ tiếng gì mà mày không hiểu.
Và thế là ba con đi vào chỗ cãi lộn với nhau, chẳng ra cái thể thống gì cả! Thì ra mình đã già và lẩm cẩm.
Tuổi già lẩm cẩm mà lại hay quên mới
chết. Mà đã quên thì xin quên luôn cả những giận hờn thù ghét trong quá
khứ. Ấy thế nhưng, có những vấn đề không đáng nhớ thì lại nhớ dai vô
chừng. Những chuyện
ngày xưa, bạn bè mất lòng nhau, giận hờn nhau thì lại không quên được.
Vậy thì thưa quý vị, “già sinh tật, đất sinh cỏ”. Ở tuổi già, những điều
đáng nhớ thì lại quên, mà những điều đáng quên thì lại nhớ. Chúng ta
phải nhất quyết quên đi những hận thù quá khứ,
để tuổi già chúng ta được bình an thư thái.
Ông ba vợ tôi
ngày xưa làm chức cao trong quân đội, ra trường sỹ quan sau ông Thiệu 6
khóa. Sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự ông giải ngủ và làm nhà thầu
xây dựng. Mỗi khi hop mặt con cháu đầy đủ,
ông kể lại tường tận chuyện quá khứ huy hoàng của ông. Nào ông đưa gia
đình 17 người con ra đi trót lọt hồi tháng 4 năm 75 không thiếu một chi
tiết nhỏ nào. Chuyện ông hối lộ tướng Trần Văn Đôn lúc ông làm thầu xây
dựng, v.v….Nhưng những chuyện gần đây ông
lại quên bẵng. Mỗi khi gặp con cháu ông cứ hỏi một câu hỏi “cháu học
xong đại học chưa?”. Mà mọi người biết chắc là thằng cháu đã ra trường
hơn bốn năm và đang đi làm và cứ mỗi lần gặp cháu là ông cụ cứ hỏi cùng
câu hỏi.
Khi còn trẻ mỗi
sáng vào đến sở gặp ai cũng chào “chào anh, chào cô chào bà…”. Bây giờ
mỗi sáng vào sở thì lầm lì bước chân vội vã đi lấy tách càfé ngấm ngé
cho tỉnh ngủ. Mặt nhăn nhó vì chuyện bực mình
trong nhà hôm qua cũng như trong sở, quên mất là có sự hiện diện của
đồng nghiệp. Đến khi anh đồng nghiệp chào “good morning”, “what is up
today…”. Lúc đó mình mới mở miệng chào “ chào anh…”. Già hơi khó chịu.
Bất lực là tình trạng không còn khả năng sức lực để
làm những công việc bình thường mình vẫn làm. Có chân đó, nhưng chân
không đủ sức để di chuyển thân xác từ chỗ này đến chỗ kia. Có tay đó,
nhưng
tay không còn khả năng cầm giữ một vật gì cho chắc. Có tai đó, mà có
khi người ta hét bên tai cũng không nghe thấy gì. Có mắt đó, mà không
còn xác định được người hay vật ngay trước mặt mình. Đó là tình trạng
bất lực. Ngày xưa chúng tôi vẫn ở cùng căn nhà
này và mỗi tuần cắt cỏ sân trước sân sau không có vấn đề gì. Hai mươi
lăm năm sau, chỉ cần cắt cỏ xong sân trước thì người đã mệt nhoài. Bỏ
cái máy cắt cỏ ngoài vườn, vào nhà lục tục lấy chai bia lạnh ra ngồi
trên ghế nằm ngữa lên trời. Làm một hơi trọn chay
bia. Nằm vắt cẳng lên trời, mắt lim dim ngủ. Sau một tiếng đồng hồ tôi
lại lồm chồm ngồi dậy để tiếp tục cắt sân sau cho xong. Già rồi mệt quá.
Mỗi khi ra
đường để đi bộ, ta hay nhìn xuống mặt đường vì sợ vấp phải vật gì làm
té gảy xương. Với tuổi già một vết thương nặng vì tai nạn sẽ khó lòng
lành lặng như hồi còn trẻ. Anh Giao bạn thân tôi
vừa đi grocery xong, thủng thẳng đi ra ngoài parking để lấy xe về nhà.
Anh không để ý vì lẩm bẩm đếm đồ dùng có đủ không, nếu không bà xã sẽ
lầu bầu trong khi đó có chiếc xe đang tiến đến và anh vẫn không để ý. Xe
đụng anh gãy chân. Anh Giao phải vào nằm viện
2 tuần và xin nghỉ phép hai tháng vì tai nạn nghề nghiệp. Già rồi lơ
đãng.
Nếu đem so sánh hình ảnh một em bé mới
sinh ra với một cụ già thập tử nhất sinh, người ta thấy khác nhau một
trời một vực. Em bé như chiếc bông hoa xinh tươi mới nở. Còn cụ già như
chiếc hoa héo
tàn. Một triết gia đã khuyên chúng ta rằng: “Bạn phải làm sao để khi vừa sinh ra thiên hạ cười trong lúc bạn khóc, nhưng khi bạn chết thì thiên hạ khóc trong lúc bạn cười.”
Tuy nhiên, trong cái khác biệt già trẻ đó, tôi vẫn thấy có những điểm tương đồng rất ngộ nghĩnh:
Một bé thơ
không thể tự ăn uống được và thức ăn phải là đồ lỏng. Một cụ già ăn uống
cũng phải có người đút và cụ cũng không thể ăn thức ăn cứng được nữa.
Một em bé cần
phải mặc tã thì một cụ già cũng cần phải mang cái thứ đó khi không còn
khả năng kiềm chế bộ phận tiểu tiện của mình.
Một em bé ăn rồi lại nhắm mắt ngủ li bì thì một cụ già cũng y hệt như vậy.
Một em bé trước
khi biết đi thì phải biết bò, di chuyển bằng 2 chân và 2 tay. Còn một
cụ già sau khi đi đứng mấy chục năm thì lại cần thêm cái gậy cho đủ 3
chân. Có khi cụ phải đi bằng cái xe 4 chân,
vị chi là cụ có tới 6 chân lận! Một em bé thường hay hờn hay dỗi, có
khi còn giả vờ đau đớn để được mẹ vỗ về an ủi. Các cụ đến tuổi về già
tính nết cũng y hệt như vậy, động một tí là hờn là dỗi, bỏ cơm
không chịu ăn, bắt cụ bà năn nỉ muốn đứt hơi mới
chịu ăn trở lại. Có những cụ đau yếu được các con thay phiên săn sóc.
Hôm nào đứa con khó tính coi cụ thì cụ vào khuôn vào phép, chẳng dám kêu
ca, bảo ăn là ăn, bảo uống là uống, không thở dài thở ngắn. Còn hôm nào
gặp cô con gái có tính nuông chiều một tí
là y như thể ra mặt nhõng nhẹo, giận hờn, đòi này đòi kia đủ thứ, hỏi
gì cũng chỉ nhắm mắt, không thèm trả lời, ra điều mệt mỏi lắm.
Mỗi độ hè về
các anh em bên bà xã tôi đều về tụ hợp đông đủ. Phân nửa gia đình về xum
tụ từ Mỹ. Ông bố và bà mẹ vợ rất sung sướng vào những dịp hiếm có này.
Nhưng cũng là lúc ông bà làm nũng với con cháu.
Bà chị họ ở Montreal mời tất cả gia đình và dòng họ, hơn 50 người đến
dự ăn tối. Ông bố vợ tôi gọi phone yêu cầu bà chị họ làm buổi ăn trưa vì
ông tuổi đã trên tám mươi sức khỏe và mắt yếu nên không tiện ăn tối.
Hôm tiệc đến chúng tôi chờ mãi vẫn không thấy
mặt ông. Bà chị họ phải đổi bửa ăn cũng vì lời yêu cầu của ông. Thế mà
hôm đó ông không đến, mọi người tỏ ra thất vọng. Sau này tôi mới biết là
ông làm nũng muốn con cái phải tự lái xe đến mời ông thì ông mới đi.
Người già rất cần sự quan tâm của con
cái…
Tuổi già gắn liền với bệnh tật.
Phật giáo nói rằng trên đời có 4 cái khổ: Sinh, Lão, Bệnh,Tử. Nhưng
thực ra có Lão thì tất nhiên có Bệnh và rồi dẫn tới Tử. Khi phải đối
diện với đau khổ, con người
cố gắng tìm cách xa lánh nó, hoặc có tôn giáo dạy cách diệt trừ nó.
Nhưng hỏi rằng xưa nay đã có ai trên đời diệt được Sinh, Lão, Bệnh,Tử
chưa?
Cách đây 5 năm
tôi thường bắt xe bus đi làm mỗi sáng sớm ở đầu đường, không xa nhà tôi
lắm. Bà hàng xóm, tuổi độ 60 vừa dọn về cùng xóm với tôi, bà cũng đi
cùng chuyến xe bus với tôi. Thỉnh thoảng tôi
bắt chuyện với bà, hỏi han cuộc sống gia đình bà. Tôi mới biết là chồng
bà lớn hơn bà 5 tuổi đang về hưu. Đứng chờ xe bus bênh cạnh nhà bà thấy
vườn tược xung quanh tươm tất và sạch sẽ, thấy mà ham. Vì chồng bà hằng
ngày chăm sóc từng li từng tí. Cách đây
một tháng tôi tình cờ đi xe đạp ngang nhà bà, sau khi ăn tối xong thì
thấy ông đang đi xe lăn. Tôi ngừng lại gợi chuyện và thăm hỏi chia buồn
cùng bà. Bà cho biết là ông bị tai biến mạch nảo cách đây vài tháng và
từ đó ông phải đi xe lăn…Thật tội nghiệp, cuộc
đời quá đổi ngắn ngủi, mới đó ông hàng xóm còn làm việc hùng hục ở nhà
bây giờ ra thế đó.
Cảm nghiệm cuối cùng của tuổi già là hay tủi thân và sợ cô đơn.
Tại sao lại hay tủi thân? Vì lúc trước mình còn trẻ, còn khỏe mạnh, cái
gì mình cũng tự làm được. Nay tuổi già sức yếu, làm không
được nữa thì phải nhờ con cháu. Mà nhờ vả chúng nó thì nó không chịu
làm hoặc nếu có làm thì làm một cách miễn cưỡng, lại còn la mắng mình.
Ngày xưa mình lái xe chở con đi học bao nhiêu năm trời. Nay mình không
lái xe được nữa, nhờ con cháu chở đi nhà thờ
đi chùa hay đi shopping thì chúng nó nói ở nhà tu thân tâm cũng đủ rồi,
việc gì phải đến nhà thờ hay chùa chiền hoặc shopping dạo này không có
sale hấp dẫn. Thế là tủi thân. Buồn ơi là buồn!
Tình trạng này
chắc chắn phải xảy đến, chúng ta không thể nhắm mắt làm ngơ được. Chúng
ta phải nghĩ tới, phải chuẩn bị, để có một ngày, một ngày không xa,
chúng ta phải đương đầu với nó. Tôi nhấn mạnh,
chúng ta không thể trốn tránh nó được, nhưng phải chuẩn bị để đương đầu
với nó. Trong cuộc đời của mỗi người chúng ta, có biết bao nhiêu biến
cố tôi nghĩ còn khó khăn, kinh khủng hơn cái cảnh tuổi già buồn tủi và
cô đơn này, có những nơi chúng ta đã sinh sống
còn khiếp đảm hơn các Viện Dưỡng Lão nhiều, mà chúng ta đã vượt qua
được tất cả. Vậy thì với niềm tin cậy vững chắc, chúng ta hãy vì thương
con cháu không nên làm phiền con cháu nhiều hơn vì chúng cũng có gia
đình và cuộc sống riêng tư. Một ngày nào đó khi
chúng ta thấy viện Dưỡng Lão là nơi thích hợp cho tuổi già chúng ta thì
hãy tình nguyện chọn nơi đó để sống những ngày cuối đời.
Có lẽ có một chút gì đó tương tự theo tôi về sự chia sẻ tuổi già: đó chính là sự hy sinh. Tôi cảm thấy trong những lời nói người già luôn có một chút gì đó ngậm ngùi,
nhưng điều đó không
làm giảm nhẹ yếu tố rất thật của cuộc sống. Cuộc sống đòi hỏi phải hy
sinh không ngừng. Bậc làm cha làm mẹ phải hy sinh cho con cái và sẽ
không ngừng hy sinh cho chúng cho đến khi nhắm mắt lìa đời.
Nhiều người
không sợ hy sinh, nhưng họ sợ không ai (con cháu) nhận ra sự hy sinh đó
và rồi cuối cùng họ sẽ trở về với sự quên lãng. Tuy nhiên, nó sẽ được
giải quyết bằng niềm hy vọng và tin tưởng vào
cuộc sống đời sau. Nơi đó không có sự hy sinh nào là vô nghĩa cả…
Nguyễn Hồng Phúc
No comments:
Post a Comment