Ðầu Thu qua thăm Phoenix, Arizona (Kỳ 2)

Bài và hình: Trịnh Hảo Tâm Phoenix là thành phố lớn nhất cũng là thủ phủ của tiểu bang Arizona nằm về hướng Ðông và cách Los Angeles 381 miles. Phoenix có diện tích 500 dặm vuông (square mile) rộng hơn thành phố Los Angeles và có dân số 1.5 triệu người đứng thứ 6 thành phố đông dân nhất Hoa Kỳ. Phoenix có khí hậu sa mạc nên mưa rất ít, một năm có hơn 300 ngày nắng và nhờ địa thế nằm ở sa mạc trống trải không bị núi che chắn nên không khí trong lành bầu trời trong xanh với nhiệt độ bình quân trong năm là 74 độ F, mùa Hè rất nóng thường trên 100 độ F.

Mùa Thu năm nay khi thời tiết bắt đầu mát mẻ, từ miền Nam California chúng tôi sang thăm thành phố Phoenix theo lời mời của Nhàn Nguyễn, con trai út của một gia đình HO qua Mỹ từ năm 1992. Nhớ lại ngày nào vào phi trường Los Angeles đón gia đình cha mẹ Nhàn, “gia tài” mang theo là hai cái rương sắt thời ấy gọi là “Vietnam Samsonite” (từ Việt Nam sang định cư Mỹ bất cứ theo diện gì, ai ai cũng đều sắm loại va ly này). Ngày nay các anh chị em Nhàn đều khá giả, con cái vào đại học, tất cả đều theo nghề “nail,” riêng Nhàn làm chủ hai tiệm “nail.” Theo lời Nhàn nói ở vùng Phoenix này, khi thấy một khu shopping nào đang xây cất, Nhàn tìm hiểu xem dân cư nơi đây như thế nào? Có công ăn việc làm khá không? Khu toàn là nhà mới tức nhiên dân cư phải có việc làm khá, chứ công ty địa ốc nào bán nhà trả góp cho dân thất nghiệp? Có tiệm “nail” nào đang mở gần đó hay không? Nhàn sẽ ký “lease” (thuê dài hạn) một căn. Rồi trang bị bàn làm “nail,” ghế “spa” với bồn ngâm chân, hệ thống ống nước và thoát nước. Trang trí cho thật mát mắt từ hệ thống đèn chiếu hiện đại cho đến tranh tường, chậu hoa mỹ thuật. Thường thường công việc sắp xong là có người Việt Nam tới ngỏ ý muốn sang lại. Những người này từ Cali qua hay những tiểu bang lạnh miền Ðông sang. Nếu có lời khá từ 4, 5 chục ngàn trở lên là sang tiệm rồi đi tìm địa điểm khác mà tiếp tục kiếm tiền. Còn không thì Nhàn đăng báo Người Việt tuyển thợ “nail” tới làm. Có lúc một mình Nhàn làm chủ tới 3, 4 tiệm “nail,” chạy tới chạy lui coi sóc còn hơn ca sĩ trong nước chạy show. Nhàn xuất thân là thợ tiện, bị tai nạn nghề nghiệp đứt ngón tay. Sau khi được bồi thường Nhàn sang Arizona làm “nail,” tuy có bằng “nail” nhưng không khi nào đụng tới cây giũa hay cọ sơn móng tay mà luôn mang Iphone 6, laptop và lái những xe sang trọng đời mới. Học vấn cấp bằng Nhàn cũng không có gì, ở Việt Nam cha phải học cải tạo miền Bắc, mẹ phải buôn tần bán tảo nuôi anh chị của Nhàn. Có một điều là Nhàn nói và hiểu được tiếng Mỹ, không cần những từ ngữ văn chương, khoa học cao xa, chỉ cần đủ hiểu và nói những câu giao dịch hàng ngày.
Hỏi về liệu mở tiệm mới mà không có khách hàng thì sao? Ðược biết Phoenix là thành phố đang phát triển vào hàng bậc nhất nước Mỹ, đất đai sa mạc còn trống bạt ngàn, một năm trời quang mây tạnh 330 ngày, không mưa, không tuyết. Giá đất đai, nhân công xây cất không đắt đỏ như Cali, luật lệ về khí thải ô nhiễm môi sinh không khắt khe ràng buộc như những tiểu bang đông dân khác. Thí dụ như vấn đề xử lý rác ở California rất là tốn kém, phải mang rác chôn trên núi hay sa mạc. Ở đây sa mạc ngay bên ngoài thành phố. Vì những lý do thuận lợi như vậy nên những công ty, tập đoàn tài phiệt tầm cỡ có tiếng thế giới trong các lãnh vực điện thoại, vi tính, hàng không như Motorola, Intel, Honeywell, Boeing đều có xưởng ở Phoenix. Trong vùng hiện nay là tổng hành dinh của 4 hãng lớn như hãng điện tử Avnet, công ty hầm mỏ Freeport-McMoRan, công ty bán lẻ thực phẩm chó mèo Pet Smart và công ty xử lý rác thải Republic Services. Ngoài ra còn là trụ sở chính của U-HAUL, Best Western, Apollo Group và hãng máy bay American Airlines.
Có công ăn việc làm, giá nhà rẻ chỉ bằng 1/3 giá ở Orange County, California người ta dọn về Phoenix ngày càng đông và ngành địa ốc xây cất tiếp tục hoạt động không ngừng nghỉ. Tuy đất còn trống nhiều nhưng những khu gia cư xây lên bao nhiêu lần hồi cũng bán hết. Kỹ thuật xây cất ngày càng tân tiến, kết hợp với tiến bộ của ngành vi tính, vật liệu xây nhà, các trang thiết bị điện, nước ngày càng tinh xảo và đẹp mắt lại rất tiết kiệm điện năng. Như phát minh ra đèn LED rất sáng lại chỉ cần điện một chiều DC như điện phát từ những cục pin. Phát minh ra sóng wifi khiến chủ nhà ở xa vẫn chăm sóc dòm ngó được căn nhà mình qua Iphone và các camera, tắt mở những ngọn đèn trong nhà và hệ thống tưới ngoài sân vườn v.v…
Dân cư ngày càng đông, thu nhập được bảo đảm nên người dân có nhu cầu giải trí thư giãn nghỉ ngơi. Khí hậu khá nóng, không có biển xanh cát trắng, núi cao chơi tuyết nên người dân có những thú như chơi golf, các hộp đêm bar club và nhất là các nhà hàng ăn uống. Phải kể Phoenix không thiếu một loại ẩm thực nào nhất là các thức ăn Á Châu như Tàu, Nhật, Hàn và các món Việt như phở, bánh mì, cơm, bún đều được dân chúng địa phương chiếu cố. Riêng phụ nữ, đã mang tiếng là phái đẹp nên lúc nào cũng muốn đi làm đẹp. Ðó là lý do mà những tiệm “nail” của người Việt lúc nào cũng có khách.
Khu chợ Việt tại Chandler
Những khu dân cư mới đang xây dựng nằm về phía Ðông Nam của Phoenix là các thành phố Mesa, Gilbert và Chandler.

Khu phố Việt ở Chandler, ngoại ô Ðông Nam Phoenix.

Người Việt là dân nhập cư sau nên tập trung trong những thành phố mới này. Ngày Thứ Sáu trong lúc hai vợ chồng Nhàn Nguyễn bận cửa tiệm, chúng tôi lái xe đến khu chợ Lee Lee cũng trên đường Dobson nhưng ở về hướng Nam gần ngã tư Dobson và Warner thuộc thành phố Chandler. Chợ Lee Lee rất lớn cùng cỡ với những chợ ở Bolsa và khi tôi hỏi nhân viên trong chợ thì họ nói chủ nhân là người… Campuchia (?). Giá cả trong chợ chỉ cao hơn ở Little Saigon khoảng từ 10 đến 20% mà thôi và gần 100% hàng hóa là từ Little Saigon chở sang. Tại Phoenix cũng có vài tuần báo tiếng Việt chủ yếu là quảng cáo các cơ sở thương mại VN. Tôi thấy có một ông ngồi đọc báo Người Việt số cũ mấy ngày trước và tôi hỏi ông ta mua ở đâu? Ông ta nói lấy miễn phí ở trong văn phòng của chợ nhưng khi tôi đến đó thì chỉ thấy báo Tàu và báo tiếng Anh của Philippines hay Hồng Kông gì đó. Trong chợ cũng có quày gởi tiền, bán thẻ điện thoại gọi về VN, tiệm thuốc Bắc, tiệm nữ trang và các cửa tiệm phía ngoài chợ là tiệm tóc, bán vé máy bay, tiệm bàn ghế giường tủ bằng gỗ hồng tâm (redwood) của Trung Quốc. Gần đó là nhà hàng Tàu Phoenix Palace, tiệm mì China Magic Noodle House.
Góc Tây Bắc ngã tư Dobson và Warner là một khu thương mại khác trong đó có cơ sở thể dục LA Fitness, Biscuits Café, Jack In The Box, Circle K và cà phê Starbucks. Bên kia đường ở góc Ðông Nam là tiệm bánh mì Lee’s Sandwiches. Còn góc Tây Nam là một khu thương mại rộng lớn có 7-Eleven, Joe’s Auto, nhà hàng Nhật Shimogamo, phòng mạch bác sĩ, v.v…
Trở về tiệm nail để đón vợ chồng Nhàn, chúng tôi cùng đi ăn phở “Nhật,” không phải là phở nấu theo kiểu Nhật Bổn mà tên tiệm phở là “Nhật” cũng ở thành phố Mesa nhưng về hướng Bắc của xa lộ 60. Phở cũng ngon, thịt nhiều, rau ngò giá sống đầy đủ và giá cả như ở Bolsa chứ không lấy lý do “vùng sâu, vùng xa” mà lên giá nhưng mùi gia vị phở không nồng nàn đậm đà như phở Bolsa, có lẽ vì khách ăn là người Mỹ, Ðại Hàn họ không hợp với gia vị cay nồng.
Khu phố Tàu ở Phoenix
Hôm trên đường ra phi trường để về lại Cali tình cờ tôi gặp một khu phố có kiến trúc Tàu với mái ngói cong màu vàng nơi góc đường số 44 và E Cofco Center Blvd. vào phi trường Phoenix. Vào xem mới biết là khu chợ Super L Ranch Market, hỏi thăm mới biết trước kia là chợ 99 Ranch Market. Lúc này là 3 giờ chiều trời nóng 90 độ nên khu China Town của Phoenix này rất vắng người. Nơi đây có tiệm bán tranh tượng, đồ gốm Tàu, kiếng bát quái chiếu yêu, địa bàn phong thủy, bên cạnh là nhà hàng Ðiểm Sắm, một nhà hàng Tàu khác thì đóng cửa nghỉ từ 2 giờ cho đến 5 giờ chiều, thấy có tiệm đề bảng Cafe nhưng cũng lại đóng cửa. Chúng tôi vào chợ mua nước uống rồi lên xe để vào phi trường cho kịp chuyến bay. Ðịa chỉ của khu Phố Tàu Phoenix này là 668 North 44th Street Phoenix, Arizona 85008. 

Theo ước lượng hiện có khoảng 25,000 người Việt sinh sống ở Phoenix và vùng phụ cận, họ hội nhập trong tất cả các ngành nghề của người Mỹ và làm trong các hãng xưởng, văn phòng và cơ sở chính quyền. Về mặt thương mại du khách thấy qua các bảng hiệu trên đường phố, người Việt kinh doanh trong nghề Nail và mở nhà hàng ăn uống, nhiều nhất là lấy tên Phở. Ước tính có trên 25 tiệm Phở của người Việt ở Phoenix trong 43 tiệm ăn có trên mạng vi tính. Người Việt đông nên có tổ chức những hội đoàn văn hóa xã hội tương thân ái hữu như hội cộng đồng người Việt, hội cựu quân nhân, cảnh sát. Về tôn giáo có nhà thờ Việt Nam, chùa Phật Giáo và thánh thất Cao Ðài. Những sinh hoạt lớn như hội Tết, ngày quốc hận 30-4 thường được tổ chức ở tiền đình tòa hành chánh tiểu bang Arizona ngay tại trung tâm thành phố Phoenix.
Người Việt online