Bác sĩ Zhivago (tiếng Nga: Доктор Живаго, từ Живаго có nghĩa đen là "cuộc sống")

NHỚ Doctor ZHIVAGO.
Dr Zhivago !
Tôi biết tên anh sau ngày xem phim nhựa.
Tôi cảm thương anh cũng từ truyện cùng tên.
Chàng bác sĩ tài hoa nhưng lận đận.
Không gặp thời, giỏi cũng gian nan.
Chuyện tình yêu lại lắm dở dang.
Thời ly loạn đưa anh vào nghịch cảnh.
Vợ con anh đi tỵ nạn nước ngoài .
Trên balcon lòng quặn thắt niềm đau.
Chiếc thổ mộ xa dần trong tuyết trắng.
Có ngờ đâu là ngày vĩnh biệt người thân.
***
Rồi anh nhập ngũ tòng quân ra trận.
Đem sức trai và tài nghệ giúp đời .
Trong tuyến lửa anh miệt mài công việc.
Cứu thương binh bất kể bạn hay thù.
Trợ tá cho anh có nàng Lara xinh đẹp.
Tháng ngày qua tâm hợp ý trùng
Tình bén lửa hai trái tim đồng nhịp,
Anh và nàng yêu nhau thắm thiết.
Quên gian truân, quên lửa đạn rập rình.
Rồi một ngày Lara có quân lệnh đi xa...
Anh lại về với cô đơn nghiệt ngã.
Kiếp đào hoa ông tạo khéo trêu ngươi !
*****
Hết chiến tranh...anh về cố hương dưỡng bệnh.
Được thưởng công một chổ ở tối tăm.
Dưới cầu thang một chung cư bẩn thỉu.
Cái giường đơn ọp ẹp chỉ đủ nằm.
Sống cô đơn hơn mọi kẻ cô đơn.
Và lây lất cho đến ngày lìa thế.
Đám tang anh...
Trong xe tang một quan tài lạnh lẽo.
Cụ bà Lara ủ rủ ngồi bên.
*****
Dr Zhivago !
Tôi cảm thương anh từ khi biết khổ.
Cuộc đời anh mãi ám ảnh trong tôi.
Nên mỗi khi cô đơn, buồn khổ
Nghĩ chuyện anh tôi lại thấy bớt buồn.
****
Hồ Viêm, tháng 5/2018 

 

'Bác sĩ Zhivago' và bi kịch tuyệt đẹp về tình yêu

Văn học Nga thế kỷ 20 luôn cuốn hút người đọc bởi những câu chuyện giàu ý nghĩa nhân văn và “Bác sĩ Zhivago” của Boris Pasternak là một tác phẩm như thế.

Cuốn sách tái hiện lại lịch sử nước Nga những năm đầu thế kỷ 20 cho đến sau đại chiến thứ hai. Thông qua hình ảnh nhân vật Yury Zhivago cùng Lara Guishar, tác phẩm đã khắc họa số phận bi thảm của những con người trong giai đoạn lịch sử đau thương này. Họ là nạn nhân của chiến tranh nhưng vượt lên trên tất cả khắc nghiệt của cuộc sống, là câu chuyện tình yêu của họ - một mối tình lãng mạn, đẹp đẽ nhưng đầy nước mắt và khổ đau.
Bác sĩ Zhivago được Pasternak viết xong vào năm 1956, nhưng do nội dung không thích hợp với đời sống văn học, chính trị Liên Xô lúc bấy giờ, nên cuốn sách đã bị Viện Văn học Moskva và Hội Nhà văn Liên Xô kịch liệt phản đối, các nhà xuất bản ở Liên Xô từ chối xuất bản, còn bản thân Pasternak bị Hội Nhà văn Liên Xô lên án, đả kích.
Dù không được xuất bản trong nước và bị lên án dữ dội, nhưng tiểu thuyết Bác sĩ Zhivago vẫn tìm được đường đến với độc giả các nước phương Tây. Năm 1957, bản thảo truyện được in thành sách tiếng Nga tại Ý. Một năm sau có ấn bản tiếng Ý và tiếng Anh. Pasternak nhờ đó mà được đề nghị nhận giải Nobel văn chương năm 1958, nhưng chính quyền Xô viết bấy giờ ép ông phải từ chối nhận giải thưởng này. Mãi đến 1988, tác phẩm mới được cho in và xuất bản tại Nga sau 30 năm ra đời.
Trên cái nền của chiến tranh và sự hỗn loạn, Bác sĩ Zhivago là một câu chuyện tình yêu lãng mạn nhưng đầy đau khổ giữa bác sĩ Yury Zhivago và người y tá Lara Guishar.
Mồ côi cha mẹ từ nhỏ, Yuri được một gia đình người Anh nuôi dưỡng và trở thành bác sĩ, anh cưới Tonya - con gái của người đã cưu mang anh. Trong khi đó, Lara sống thời niên thiếu với mẹ, cô gặp phải một sự cố với gã quý tộc thô cằn - Komarovsky khi mới 17 tuổi. Sau này, cô kết hôn với Pasha và có một cô con gái.
Nhưng khi chiến tranh thế giới lần thứ nhất nổ ra, Yuri tòng quân với tư cách bác sĩ quân y. Pasha - chồng của Lara cũng nhập ngũ và bị mất tích. Lara tình nguyện làm y tá với hy vọng tìm kiếm tông tích chồng. Yuri gặp Lara lần đầu tiên khi anh vào thăm vợ tại trạm quân y nơi Lara làm việc. Một tình yêu ngang trái đã âm thầm này nở nhưng cả hai đều đã tự ngăn cản trái tim mình.
Tuy nhiên, chiến tranh bùng nổ khắp nơi, Yuri và Lara được bổ nhiệm công tác chung tại một nhà thương ở tỉnh nhỏ xa xôi. Yuri bị thôi thúc bởi những cảm tình cho Lara. Và rồi họ đã yêu nhau tha thiết. Nhưng khi kết thúc nhiệm vụ, họ chia tay và trở về với con đường riêng của mình.
Sau cuộc chiến, Yuri trở về chức vị bác sĩ cũ tại nhà thương ở Moskva. Vì cá tính lãng mạn chàng thường bị các đồng nghiệp bài bác là thiếu logic và tinh thần cách mạng. Giữa các cuộc xung đột chống chủ nghĩa Marx nổ ra, Yuri cùng gia đình dời về Urals - một vùng đất mới yên bình, tránh chiến tranh. Tại đây, Yuri và Lara vô tình gặp lại nhau sau bao xa cách và ngọn lửa tình yêu trong tim họ lại một lần nữa bùng cháy bất chấp mọi ràng buộc và mặc cảm tội lỗi. Nhưng rồi, cuộc tình của họ cũng lại thêm một lần bị chia cắt bởi chiến tranh…
Trong bối cảnh u ám hỗn loạn của chiến tranh, mỗi cuộc chia ly là một sự biến mất. Bởi thời đại nhiễu nhương này, ai rồi biết ngày mai của mình sẽ ra sao? Thế nhưng, vượt lên mọi khoảng cách, mọi ràng buộc và vô vàn bất an, Yuri Zhivago và Lara Guishar vẫn yêu nhau và có nhau bằng một tình yêu chân thành nhất, say đắm nhất dù là trong tận cùng tuyệt vọng.
Không chỉ nổi tiếng trong lịch sử văn học thế giới, Bác sĩ Zhivago còn được chuyển thể thành phim vào năm 1965 do David Lean làm đạo diễn và rất thành công. Bộ phim đã được đề cử ở 10 hạng mục cho giải Oscar năm 1966 và cuối cùng đoạt giải Kịch bản xuất sắc nhất, Âm nhạc hay nhất, Trang phục đẹp nhất, Đạo diễn Nghệ thuật và Quay phim xuất sắc nhất. 

An Sơn

 Bác sĩ Zhivago (tiếng Nga: Доктор Живаго, từ Живаго có nghĩa đen là "cuộc sống") là tiểu thuyết nổi tiếng của nhà văn Nga–Xô viết Boris Leonidovich Pasternak (1890–1960).

Nhân vật chính của truyện là Yuri Zhivago, một bác sĩ y học và nhà thơ. Truyện kể cuộc đời của bác sĩ Zhivago qua những éo le tình ái của ông cùng hai phụ nữ trong bối cảnh chung quanh cuộc cách mạng Nga năm 1917.
Truyện này được dựng thành phim năm 1965, do David Lean đạo diễn, tài tử chính là Omar Sharif và Julie Christie.

Bối cảnh truyện Bác sĩ Zhivago nằm vào khoảng 1910 - 1920, nhưng Pasternak hoàn tất vào khoảng 1956. Do thái độ độc lập của tác giả về cuộc Cách mạng tháng 10, nên truyện này không được xuất bản ở Liên Xô. Năm 1957 bản thảo của truyện được tuồn ra ngoài Liên Xô và in ra sách tiếng Nga tại Ý (nhà xuất bàn Feltrinelli). Năm sau có ấn bản tiếng Ý và tiếng Anh. Pasternak nhờ đó mà được đề nghị nhận giải Nobel văn chương năm 1958, nhưng chính quyền Xô viết bấy giờ ép ông phải từ chối nhận giải thưởng này. Mãi đến 1988, sách truyện Bác sĩ Zhivago mới được cho in và xuất bản tại Nga.

Tóm tắt nội dung

Khởi đầu truyện là phần giới thiệu Yuri Andreievich Zhivago lúc 10 tuổi đi đám tang của mẹ. Sau đó Yuri học y khoa, bắt đầu làm thơ, rồi cưới vợ tên là Tonya. Truyện sau đó giới thiệu Larisa Fyodorovna (Lara) ở tuổi dậy thì, sống với bà mẹ góa phụ khi bà này làm công cho chủ hãng may tên Komarovsky. Komarovsky dụ dỗ và hiếp dâm Lara. Trong cơn tủi nhục cuồng nộ, nàng lấy súng bắn Komarovsky tại một buổi tiệc giáng sinh nhưng không may lại bắn trúng một người khác. Nàng sau đó kết hôn người tình đầu của mình là Pavel Pavlovich (Pasha).
Kế đến truyện dẫn vào thời kỳ chiến tranh thế giới lần thứ nhất. Yuri tòng quân với tư cách bác sĩ quân y. Pasha rời vợ và con gái (Tanya) theo quân đội và bị mất tích. Lara tình nguyện làm y tá với hy vọng tìm kiếm tông tích chồng. Khi Yuri vào thăm vợ khi nàng sanh đứa con trai đầu lòng thì gặp cô y tá Lara. Hai người có ý thầm yêu nhau nhưng không dám tỏ lời. Vào lúc này phong trào cách mạng bắt đầu nổi dậy tại Petersburg.
Chiến tranh bùng nổ khắp nơi, Yuri và Lara được bổ nhiệm công tác chung tại một nhà thương ở tỉnh nhỏ xa xôi. Yuri bị thôi thúc bởi những cảm tình cho Lara. Chàng tâm sự với Tonya và Tonya nghi ngờ rằng Yuri cùng Lara đã ngoại tình. Mùa đông đến, đời sống trở nên chật vật vì thiếu thức ăn và dịch lỵ lan tràn. Sau cuộc chiến, Yuri trở về chức vị bác sĩ cũ tại nhà thương ở Moskva. Vì cá tính lãng mạn chàng thường bị các đồng nghiệp bolshevik bài bác là thiếu logic và tinh thần cách mạng. Giữa các cuộc xung đột chống chủ nghĩa Marx nổ ra, Yuri cùng gia đình dời về Urals. Trên xe lửa của chuyến đi này, Yuri nhận thức được nỗi khổ của nông dân và tù binh, những nạn nhân của cuộc chiến cách mạng. Chàng yêu chuộng tự do và bình quyền, nhưng bất mãn với những hành động hay ý kiến quá cứng rắn và thiếu tình người của những người theo cách mạng.
Tại Urals, Yuri cùng gia đình khai đất làm ruộng. Chàng trở lại sở nguyện làm thơ. Tại thư viện làng, chàng gặp lại Lara. Hai người ngoại tình và cùng sống cuộc đời vụng trộm yêu đương tột đỉnh. Lara lúc bấy giờ biết Pasha còn sống và hiện là một tay trùm Đỏ khét tiếng với tên mới Strelnikov. Yuri muốn trở vế với vợ để thú tội ngoại tình nhưng không may bị một nhóm quân cách mạng bắt cóc và phải phục vụ như bác sĩ của nhóm này. Sau vài năm, Yuri trốn thoát và trở lại với Lara. Để tránh không bị điềm chỉ, cặp tình nhân bỏ trốn sang một nông trại khi xưa gia đình Yuri từng canh tác. Yuri tiếp tục làm thơ - bày tỏ tâm sự của chàng về những thăng trầm của đời sống, những lo sợ và lòng can đảm trong chiến tranh và hơn hết là tình yêu dành cho Lara. Trong khi đó có tin vợ Yuri là Tonya và con gái chàng bị trục xuất khỏi Nga. Chẳng bao lâu sau đó, Komarovsky, kẻ đã từng hãm hiếp Lara khi xưa, xuất hiện. Hắn hăm dọa rằng quân cách mạng đang truy lùng Yuri và Lara và sẽ giết cả hai nếu bắt được. Hắn hứa giúp đưa Yuri và Lara trốn ra nước ngoài. Yuri đắn đo một hồi lâu và kết cuộc vì vấn đề an toàn cho Lara, chàng quyết định để Lara ra đi một mình. Yuri ở lại Nga và bắt đầu say sưa uống rượu giải sầu.
Strelnikov, chồng của Lara lúc bấy giờ đang chạy trốn vì bị chính phủ cách mạng truy lùng. Y tìm ra Yuri và sau khi biết chuyện Lara ngoại tình, bèn tự sát.
Yuri trở lại Moskva và sinh sống cùng một phụ nữ tên Marina và kiếm sống bằng cách viết sách. Em của chàng tìm cho chàng một chức vụ bác sĩ nhưng trên đường đi làm, chàng bị đứng tim mà chết. Lara, từ Irkutsk lên Moskva và tình cờ đi tới nhà liệm thấy xác Yuri còn nằm đó. Sau đó vài ngày, nàng mất tích, có người cho rằng nàng bị bắt đi trại tập trung cải tạo.
Wikipedia.

http://truyenfull.vn/bac-si-zhivago/chuong-1/

Pasternak có hai người vợ hợp pháp, nhưng chưa hề tặng ai trong họ những bài thơ tình sâu sắc như đối với người chưa bao giờ là vợ của ông: Olga Vsevolodovna Ivinskaya - người đã trở thành nguyên mẫu của Lara trong tiểu thuyết tai tiếng Bác sĩ Zhivago. Vì quan hệ với Boris Pasternak mà Olga Vsevolodovna Ivinskaya buộc phải vượt qua tất cả các tầng của “địa ngục”, nhưng bà không chối bỏ người tình của mình...

Khi họ gặp nhau lần đầu tiên, Boris Pasternak đã là một nhà thơ nổi tiếng, còn Olga Ivinskaya là biên tập viên của tạp chí “Thế giới mới”. Ông 56 tuổi, còn bà 34. Cuộc gặp gỡ diễn ra năm 1946. Nhà thơ đến tòa soạn, họ nói chuyện với nhau, ông hứa tặng bà các cuốn sách của mình và ngày hôm sau gửi tới một chiếc túi đựng 5 cuốn sách...

Từ đó họ gặp nhau hầu như mỗi ngày. Những cuộc hẹn hò rất trong sáng, họ chỉ đi dạo trên đường phố Moskva...
Olga là một phụ nữ rất quyến rũ: thân hình bà không cao, cân đối, với cặp mắt to, mái tóc vàng và giọng nói du dương rất thu hút cánh mày râu. Bà đang sống cùng con gái Irina của người chồng thứ nhất và con trai Dmitry của người chồng thứ hai. Vào thời điểm gặp Pasternak, bà đã hai lần góa phụ.

Pasternak, tác giả cuốn “Bác sĩ Zhivago” và Olga.

Bà rất yêu và nhớ thuộc lòng thơ của Pasternak, khi còn là học sinh phổ thông, bà đã được gặp nhà thơ tại các buổi dạ hội văn học, nhưng không thể hiểu được điều gì khiến Boris Pasternak hấp dẫn bà như một người đàn ông. Trong một cuộc hẹn hò diễn ra ở tượng đài Pushkin, Pasternak thốt lên: “Tôi muốn em gọi tôi bằng “anh”, bởi vì từ “ông” nghe có vẻ giả dối. Buổi tối hôm đó, Pasternak gọi điện cho Olga và thú nhận rằng “Anh yêu em, và bây giờ em là cả cuộc đời anh”.
Vào thời điểm đó, Pasternak đã chung sống với Nikolaevna Neygauz được 10 năm, bà từng là vợ của nhạc sĩ Henrich Neygauz. Cả hai người đều cảm thấy đó là một cuộc hôn nhân hạnh phúc, họ hoàn toàn hợp nhau, có một con trai tên là Leonid... Không muốn phá vỡ cuộc sống gia đình, tháng 4/1947, Boris Pasternak định chia tay với Olga, như ông nói, là vì trách nhiệm... Nhưng ngay ngày hôm sau lại đến gặp bà.
Pasternak thực sự sống với hai gia đình. Khi đến gặp Olga, nàng thường đón ông trong tấm áo lụa dài. Nó trở thành biểu tượng tình yêu của họ. “Em ngả vào vòng tay anh/ Trong tấm áo choàng bằng lụa” - sau này nhà thơ viết như vậy trong tiểu thuyết Bác sĩ Zhivago.
Mùa thu năm 1949, Olga Ivinskaya bị bắt. Bà bị buộc tội quan hệ với Pasternak mà người ta quả quyết với bà là “gián điệp của Anh”. Điều kỳ lạ là bản thân nhà thơ không bị động đến. Hình như người ta chỉ muốn giữ ông “trong lồng” và  dọa dẫm người phụ nữ thân yêu của ông.
Tại các cuộc hỏi cung, Olga Ivinskaya không thể nói gì về “hoạt động chống Liên Xô” của Pasternak. Bà chỉ nhắc đi nhắc lại rằng: “Tôi yêu anh ấy”. Trong lúc đó bà đã có thai với Boris Pasternak. Bà bị tra tấn, một lần bà bị đánh bất tỉnh và được chở tới nhà xác do nhầm lẫn... Sau đó bà bị sẩy thai.
Olga Ivinskaya bị kết án 5 năm tù vì tội “quan hệ gần gũi với những đối tượng bị tình nghi làm gián điệp”. Bà ngồi tù ba năm rưỡi tại nhà tù Pot’ma. Một hôm bà được gọi vào phòng làm việc của giám đốc nhà tù để đọc bức thư dài 12 trang của Pasternak và tập thơ của ông. Vì không được phép mang theo người, đêm đó Olga ngồi đọc thơ tới sáng:

Tựa hồ như lưỡi thép,

Được tráng một lớp men,

Người ta lệnh cho em

Cứa tim tôi đau buốt,

- Pasternak viết.
Năm 1953, Olga ra tù. Mối quan hệ của họ lại tiếp tục. Năm 1958, Boris Pasternak được tặng Giải thưởng Nobel Văn học với tiểu thuyết Bác sĩ Zhivago. Cuốn tiểu thuyết được coi là “bài Xô”. Nhà văn bị truy nã, bị khai trừ ra khỏi Hội Nhà văn và yêu cầu đi khỏi nước Nga... 
Một lần, ông mang một lọ thuốc ngủ đến gặp người yêu và rủ bà cùng tự tử... Nhưng Olga bác bỏ ý định đó. Thay mặt Pasternak, bà viết một bức thư sám hối gửi Khrushchyov, trong đó Boris Pasternak từ chối Giải thưởng Nobel và xin được ở lại nước Nga. Quá mệt mỏi vì sự săn đuổi, Pasternak đã ký tên.
Boris Pasternak qua đời tháng 5/1960 tại biệt thự ở làng Peredelkino. Không lâu trước lúc mất, ông đã từ chối gặp mặt Olga Ivinskaya, không cho bà đến nhà, vì không muốn các cuộc cãi cọ giữa bà và vợ mình Nikolayevna. Và thế là Olga không thể vĩnh biệt ông: bà chỉ đến dự đám tang.
Số phận dành sẵn cho Olga Ivinskaya thêm một thử thách nữa liên quan tới Pasternak. Ông đã di chúc cho bà và gia đình bà một phần nhuận bút tiểu thuyết Bác sĩ Zhivago công bố ở nước ngoài. Vì thế nên tháng 8/1960, bà cùng với con gái Irina Emelyanova bị bắt giam tại nhà tù dành cho các tù chính trị nữ ở ga Nevelskaya ngoại ô thành phố Tayshet. Mãi đến tháng 10/1964, Olga Ivinskaya mới được trở về nhà.
Olga Vsevolodovna Ivinskaya mất năm 1995 ở tuổi 83, sau khi đã kịp xuất bản cuốn hồi ký Trong ngục tù thời gian - Những năm cùng với Boris Pasternak. Đối với nhiều người, bà vẫn là nàng thơ của Pasternak, người mà bí mật của sự quyến rũ “chính là chìa khóa của cuộc sống”, như nhà thơ viết trong một bài thơ dành tặng bà.

Trần Hậu (Theo Pravda.ru)